Залаты ключык, або Прыгоды Бурацiны (на белорусском языке) - Толстой Алексей Николаевич - Страница 10

"- Прысягаю - нi ты i нiхто iншы не атрымае чароўнага ключыка. Яго атрымае толькi той чалавек, хто прымусiць усё насельнiцтва сажалкi прасiць мяне аб гэтым...

З узнятай лапай чарапаха апусцiлася ў ваду".

- Не трацячы нi хвiлiны, бегчы ў Краiну Дурняў! - закрычаў Карабас Барабас, паспешлiва засоўваючы канец барады ў кiшэню, хапаючы шапку i лiхтар. - Я сяду на беразе сажалкi. Я буду ласкава ўсмiхацца. Я буду прасiць i малiць жаб, апалонiкаў, вадзяных жукоў, каб яны прасiлi чарапаху... Я абяцаю iм паўтара мiльёна самых тлустых мух... Я буду рыдаць, як адзiнокая карова, стагнаць, як хворая курыца, плакаць, як кракадзiл. Я стану на каленi перад самым маленькiм жабянём... Ключык павiнен быць у мяне! Я пайду ў горад, я зайду ў адзiн дом, я прабяруся ў пакой пад лесвiцай... Я адшукаю маленькiя дзверцы, - мiма iх усе ходзяць, i нiхто не заўважае iх. Усаджу ключык у замочную шчылiну...

- У гэты час, разумееш, Бурацiна, - расказваў П'еро, седзячы пад мiмозай на прэлых лiстах, - мне так стала цiкава, што я ўвесь высунуўся з-за фiранкi.

Сiньёр Карабас Барабас убачыў мяне.

- Ты падслухоўваеш, нягоднiк! - i ён рынуўся, каб схапiць мяне i кiнуць у агонь, але зноў заблытаўся ў сваёй барадзе i са страшэнным грукатам, перакульваючы крэслы, расцягнуўся на падлозе.

Не памятаю, як я апынуўся за акном, як пералез цераз плот. У цемры шумеў вецер i хвастаў дождж.

Над маёй галавой чорная хмара асвятлiлася маланкай, i за дзесяць крокаў ззаду я ўбачыў Карабаса Барабаса i прадаўца п'явак, якiя беглi за мною. Я падумаў: "Загiнуў", - спатыкнуўся, упаў на нешта мяккае i цёплае, схапiўся за чыесьцi вушы...

Гэта быў шэры заяц. Ён са страху заверашчаў, высока падскочыў, але я моцна трымаў яго за вушы, i мы памчалiся ў цемры цераз палi, вiнаграднiкi, агароды.

Калi заяц стамляўся i садзiўся, пакрыўджана жуючы раздвоенай губой, я цалаваў яго ў лобiк.

- Ну, калi ласка, ну яшчэ трошкi праскачам, шэранькi...

Заяц уздыхаў, i зноў мы iмчалiся невядома куды - то ўправа, то ўлева...

Калi хмары разагнала i ўзышоў месяц, я ўбачыў пад гарою гарадок з пахiленымi ў розныя бакi званiцамi.

Па дарозе да горада беглi Карабас Барабас i прадавец п'явак.

Заяц сказаў: "Эхе-хе, вось яно, заечае шчасце! Яны iдуць у Горад Дурняў, каб наняць палiцэйскiх сабак. Гатова, мы прапалi".

Заяц зусiм абвяў. Уткнуўся носам у лапкi i апусцiў вушы. Я прасiў, я плакаў, я нават кланяўся яму ў ногi. Заяц не варушыўся.

Але калi з горада выскачылi галопам два курносыя бульдогi з чорнымi павязкамi на правых лапах, заяц дробна задрыжаў усёй скурай, - я ледзь паспеў ускочыць на яго верхам, i ён даў шалёнага драла па лесе...

Астатняе ты сам бачыў, Бурацiна.

П'еро скончыў расказ, i Бурацiна спытаў яго асцярожна:

- А ў якiм доме, у якiм пакоi пад лесвiцай знаходзяцца дзверцы, што адмыкае ключык?

- Карабас Барабас не паспеў расказаць пра гэта... Ах, цi не ўсё роўна нам, - ключык на дне возера... Мы нiколi не ўбачым шчасця...

- А гэта ты бачыў? - крыкнуў яму ў вуха Бурацiна. I, выцягнуўшы з кiшэнi ключык, пакруцiў iм перад носам П'еро. - Вось ён!

Бурацiна i П'еро прыходзяць да Мальвiны, але iм адразу ж прыходзiцца ўцякаць разам з Мальвiнай i пудзелем Артамонам

Калi сонца ўзнялося над скалiстай горнай вяршыняй, Бурацiна i П'еро вылезлi з-пад куста i пабеглi цераз поле, па якiм учора ўночы кажан звёў Бурацiна з дома дзяўчынкi з блакiтнымi валасамi ў Краiну Дурняў.

На П'еро смешна было глядзець, - так ён спяшаўся хутчэй убачыць Мальвiну.

- Паслухай, - пытаўся ён праз кожныя пятнаццаць секунд, - Бурацiна, а што, яна будзе рада мне?

- А я адкуль ведаю...

Праз пятнаццаць секунд зноў:

- Паслухай, Бурацiна, а раптам яна не будзе рада?

- А я адкуль ведаю.

Нарэшце яны ўбачылi белы домiк з намаляванымi на аканiцах сонцам, месяцам i зоркамi.

З комiна ўзнiмаўся дымок. Вышэй яго плыло невялiкае воблака, падобнае на кашэчую галаву.

Пудзель Артамон сядзеў на ганку i час ад часу гыркаў на гэтае воблака.

Бурацiна не вельмi хацелася вяртацца да дзяўчынкi з блакiтнымi валасамi. Але ён быў галодны i яшчэ здалёку пацягнуў носам пах паранага малака.

- Калi дзяўчынка зноў надумаецца нас выхоўваць, нап'ёмся малака, - i нiзавошта я тут не застануся.

У гэты час Мальвiна выйшла з домiка. У адной руцэ яна трымала фарфоравы кафейнiк, у другой - кошык з пячэннем.

Вочы ў яе ўсё яшчэ былi заплаканыя, - яна была ўпэўнена, што пацукi выцягнулi Бурацiна з каморкi i з'елi.

Толькi яна села за лялечны стол на пясчанай дарожцы, - блакiтныя кветкi загайдалiся, матылькi ўзнялiся над iмi, як белыя i жоўтыя лiсты, i з'явiлiся Бурацiна i П'еро.

Мальвiна так шырока расплюшчыла вочы, што абодва драўляныя хлопчыкi маглi б свабодна туды скочыць.

П'еро, убачыўшы Мальвiну, пачаў мармытаць словы - такiя няскладныя i неразумныя, што мы iх тут не прыводзiм.

Бурацiна сказаў як быццам нiчога i не было:

- Вось я яго прывёў, - выхоўвайце...

Мальвiна нарэшце зразумела, што гэта не сон.

- Ах, якое шчасце! - прашаптала яна, але адразу ж дадала дарослым голасам: - Хлопчыкi, iдзiце зараз жа мыцца i чысцiць зубы. Артамон, правядзi хлопчыкаў да студнi.

- Ты бачыў, - прабурчаў Бурацiна, - у яе бзiк у галаве - мыцца, чысцiць зубы. Каго хочаш са свету зжыве чысцiнёй...

Усё ж яны памылiся. Артамон кутасiкам на канцы хваста пачысцiў iм куртачкi...

Селi за стол. Бурацiна аплятаў яду за абедзве шчакi.

П'еро нават не адкусiў нi кавалачка пiрожнага; ён глядзеў на Мальвiну так, нiбы яна была зроблена з мiндальнага цеста.

Ёй гэта нарэшце надакучыла.

- Ну, - сказала яна яму, - што вы такое ўбачылi ў мяне на твары? Снедайце, калi ласка, спакойна.

- Мальвiна, - адказаў П'еро, - я даўно ўжо нiчога не ем, я складаю вершы...

Бурацiна затросся ад смеху.

Мальвiна здзiвiлася i зноў шырока расплюшчыла вочы:

- У такiм разе - пачытайце вашы вершыкi.

Прыгожанькай рукой яна падперла шчаку i ўзняла прыгожанькiя вочы да воблака, падобнага на кашэчую галаву.

П'еро пачаў чытаць вершыкi з такiм завываннем, нiбы ён сядзеў на дне глыбокай студнi:

Прапала Мальвiна, нявеста мая...

Праз гэта спакою не ведаю я.

Рыдаю, не знаю - куды мне падацца,

З жыццём, можа, лялечным лепш развiтацца?

Не паспеў П'еро прачытаць, не паспела Мальвiна пахвалiць вершыкi, якiя ёй вельмi спадабалiся, як на пясчанай дарожцы з'явiлася жаба.

Страшэнна вылупiўшы вочы, яна прагаварыла:

- Сёння ноччу чарапаха Тарцiла, якая на старасцi год зусiм страцiла розум, расказала Карабасу Барабасу ўсё пра залаты ключык...

Мальвiна спалохана крыкнула, хоць нiчога не зразумела. П'еро, няўважлiвы, як усе паэты, зрабiў некалькi недарэчных воклiчаў, якiя мы тут не прыводзiм. Затое Бурацiна адразу ўсхапiўся i пачаў пхаць у кiшэнi пячэнне, цукар i цукеркi.

- Уцякайма як мага хутчэй. Калi палiцэйскiя сабакi прывядуць сюды Карабаса Барабаса - мы загiнулi.

Мальвiна збялела, як крыло белага матылька. П'еро, думаючы, што яна памiрае, перакулiў на яе кафейнiк, i прыгожанькую сукенку Мальвiны залiла какава.

З моцным брэхам падскочыў да iх Артамон, - гэта ж яму прыходзiлася мыць Мальвiнiны сукенкi, - схапiў П'еро за каўнер i пачаў трэсцi, пакуль П'еро не прагаварыў, заiкаючыся:

- Хопiць, калi ласка...

Жаба паглядзела на гэтую мiтусню i зноў сказала:

- Карабас Барабас з палiцэйскiмi сабакамi будзе тут праз чвэртку гадзiны...

Мальвiна пабегла пераадзявацца. П'еро ў роспачы ламаў рукi i спрабаваў нават падаць дагары тварам на пясчаную дарожку. Артамон цягнуў клункi з хатнiмi рэчамi. Дзверы грукалi. Вераб'i страшэнна расцiўкалiся на кусце. Ластаўкi праносiлiся над самай зямлёй. Сава для павелiчэння панiкi дзiка зарагатала на вышках.

Адзiн Бурацiна не разгубiўся. Ён узвалiў на Артамона два клункi з самымi неабходнымi рэчамi. На клункi пасадзiў Мальвiну, адзетую ў прыгожанькую дарожную сукенку. П'еро ён загадаў трымацца за сабачы хвост. Сам стаў наперадзе: